Xɔgbonu
Xɔgbonu ɔ, toxo nukunɖeji Benɛɛto tɔn wɛ bo ɖo afɔligbe to ɔ tɔn, b'ɛ nyi toxo mijɛmiɖésunɔsi tɔn nu tò ɔ. Wemɛ tokpɔn mɛ wɛ Xogbonu ɖé, b'ɛ nyi nɔtɛn nǔ ɖɛmɛnugbasá Benɛɛto tɔn.
Xɔgbonu | |
---|---|
Macálácì ɖaxo Xɔgbonu tɔn
| |
Acɛkpikpa | |
To é mɛ é ɖé e : | Benɛɛ |
Tokpɔn é mɛ é ɖé e : | Wemɛ |
Gán tokpɔnla ɔ tɔn : | Mɛɖaxo Charlemagne Yankoti |
Tovi lɛ | |
Tovi nabi é ɖo e : | 264320 |
Tan Xɔgbonu tɔn wlǎn nú
Xɔgbonu ɔ, toxo ɖe wɛ bɔ gungbé, yoruba gbé kpo do tɔ lɛɛ sukpɔ ɖ'emɛ, tɔri gbe do tɔ lɛɛ ka sukpɔ din ǎ.
Xɔgbonu ɔ gungbe mɛ wɛ é nyi mɔ ɖe bo ka nyi ajacɛ do yoruba gbe mɛ. Xɔgbonu ɔ ɖo nujlɛkpo gban (30 km) do toxo Kutɔnu tɔn ɖo hweyixɔ waji, bo ɖo wéwè (12 km) do dogbo Awɔnlin tɔn ɖo hwetɔn waji.
Dogbo tɔn lɛ wlǎn nú
Tokpɔnla ɖěe lɛdo Xɔgbonu lɛɛ ɖie : Akplo-Miserete, Avlanku kpo Ajara kpo ɖo taligbe n'i, bɔ Sɛmɛ- kpóji ɖo afɔligbe n'i, Ajara ɖo hwetɔn waji n'i, bɔ Agégé ɖo hweyixɔ waji.
Tokpɔnlavi tɔn lɛ wlǎn nú
Xɔgbonu toxo ɔ ɖo tokpɔnlavi atɔɔn. Yé ɖyé[1]:
Axi Xɔgbonu tɔn lɛ wlǎn nú
- Ouando xi
- Ahouangbo xi
Axɔsu Xɔgbonu tɔn lɛ wlǎn nú
- Xufɔn (1794 - 1807)
- Ajohan (1807 - 1816)
- Tofa I (1816 - 1818)
- Hweze (1818 - 1828)
- Toyon (1828 - 1836)
- Meyi (1836 - 8 sept. 1848)
- Soji (8 sept. 1848 - 3 févr. 1864)
- Mikpon (11 févr. 1864 - 23 mai 1872)
- Mesi II (4 juin 1872 - 26 juin 1874)
- Tofa II (16 sept. 1874 - 7 févr. 1908)